یکی از راههایی که به تمرکز حواس کمک میکند از حفظ خواندن است ولی باید دید چرا نمازی را که از حفظ میخوانیم در آن حضور قلب نداریم.
ما به طور مکرر در اذان واقامه جمله حی علی خیر العمل را تکرار میکنیم.بنابراین نماز بهترین کار از نظر اسلام است.
شیطان در ابتدا نهایت تلاش را میکند که ما بهترین عبادت را انجام ندهیم همچنانکه در این زمینه امام زمان (عج) میفرمایند: هیچ چیز مانند نماز بینی شیطان را به خاک نمیمالد. اما شیطان باز دست بر نمیدارد یعنی فقط به کفرما رضایت میدهد وقتی دید ما شروع به خواندن نماز کردیم سعی میکند حضور قلب در نماز را از ما بگیرد و آنقدر ذهن ما را به عوامل خارجی و داخلی متمرکز میکند که یکباره به خود میآییم و میبینیم نماز تمام شد و ما هیچ چیز نفهمیدیم.
آیا حضور قلب در نماز واجب است ؟
حضور قلب در نماز واجب نیست چرا که اگر واجب بود مردم به زحمت و حرج میافتادند و ( ما جعل لکم فی دین من حرج). ( خداوند در دین برای شما حرج قرار نداده است ).
اما روایتی در زمینه حضور قلب داریم که میفرماید : لا صلوه الا بحضور قلب( نماز بدون حضور قلب قبول نیست ). همچنین میفرماید : الصلاه معراج المومن (نماز معراج مومن است) در این روایت نگفته (معراج المسلم ) بلکه فرموده معراج المومن . اگر مومن باشیم نماز برای ما معراج است پس سطح ایمان را در خودمان تقویت کنیم .
خداوند صفات مومنان را ذکر میفرماید: الذین هم فی صلاتهم خاشعون (کسانی که در نمازشان خاشع و فروتنند). آیا خشوع بدون حضور قلب ایجاد میشود؟ پس میتوان نتیجه گرفت رستگاری همان حضور قلب در نماز است.
روایت دیگری در این زمینه وارد شده که میفرماید: هنگامی که بنده ای الله اکبر میگوید اگر عظمت و کبریایی خداوند در نظرش کم جلوه کند یعنی الله اکبر گفتنش واقعی نیست یا زمانی که در نماز می گوییم ایاک نعبد وایاک نستعین اگر به معنای واقعی آن توجه داشته باشیم که (خدایا تنها تو را میپرستیم وتنها از تو کمک میجوییم) آنگاه تنها موثر در عالم را فقط خدا میبینیم .
خداوند در ابتدای سوره مومنون میفرماید: قد افلح المومنون ( قطعا مومنان رستگار شدند) نفرموده قد افلح المسلمون ( رستگاری برای مومن است نه مسلمان ) .
مومنانی که رستگارند چه کسانی هستند ؟
در ادامه آیه فوق خداوند صفات مومنان را ذکر میفرماید: الذین هم فی صلاتهم خاشعون (کسانی که در نمازشان خاشع و فروتنند). آیا خشوع بدون حضور قلب ایجاد میشود؟ پس میتوان نتیجه گرفت رستگاری همان حضور قلب در نماز است.
فلسفه نماز چیست؟ طبق آیه اقم الصلاه لذکری (نماز را برای یاد من به پا دار) فلسفه نماز برای این است که خدا را یاد کنیم امام خمینی (ره) در کتاب سر الصلاه می فرماید: روح عبادت و کمال آن به حضور قلب است که هیچ عبادتی بدون آن مقبول در گاه احدیت و مورد نظر لطف و رحمت خداوند نیست و از درجه اعتبار ساقط است .
شهید دستغیب در زمینه حضور قلب در کتاب صلاه الخاشعین خود شعری دارند که نماز بدون حضور قلب ر ا به انبار گندمی تشبیه میکند که موش آن را میبرد .
ما در این ابنار گندم میکنیم گندم جمع آمده گم میکنیم
می نیندیشیم آخرما به هوش کین خلل درگندم است ازمکر موش
اول ای جان دفع شر موش کن وانگهی در جمع گندم جوش کن
بشنو از اخبار آن صدر الصدور لا صلوه .... الا بالحضور .
نمازی که ما را ارتقا نمی دهد ودرآن حضور قلب نیست همچون انباری است که در آن موش وجود دارد.
امام خمینی (ره) می فرمایند :عبادت دو رکن خیلی مهم دارد:
اخلاص :که باطن عمل ست اگر برای خدا کار کردیم خدا خود پاداش میدهد . چناچه آیه (۹) سوره انسان که در شان اهل بیت نازل شده میفرماید:( انما نطمعکم لوجه الله لا نرید منکم جزاء ولا شکورا ). اهل بیت در تمام حالات اخلاص داشتند ودر این مورد نیز طعام خود را به مسکین و فقیر دادند و فرمودند از شما حتی تشکر زبانی هم نمیخواهیم .
تو بندگی چو گدایان به شرط مزد نکن که خواجه خود روش بنده پروری داند
نمونه دیگری از اخلاص در عمل زمانی است که در جنگ احزاب هنگامی که هیچکس حاضر نمیشد با عمر بن عبدود بجنگد امام علی (ع) با تمام اخلاص ضربهای به او زد که پیامبر (ص) در مورد آن ضربه فرمود:
(ضربه علی فی یوم الخندق افضل من عباده الثقلین). ضربه علی در روز خندق از عبادت جن و انس تا روز قیامت بهتر است .
نماز بدون حضور قلب صحیح است اما قبول نیست. صحت با قبول شدن فرق دارد. اگر کسی احکام و شرایط نماز را درست ا نجام دهد نمازش صحیح است و رفع فرائض شده اما اگر حضور قلب نداشته باشد نمازش قبول نیست. نماز بدون حضور قلب رفع تکلیف است.
حضور قلب :
روایت معروفی در این زمینه است که میفرماید: ان اول ما یحاسب بالعبد بالصلوه . اولین چیزی که برای بنده به آن رسیدگی می شود نماز است . اگر نماز قبول شود بقیه چیزها هم قبول میشود.
امام صادق (ع) نیز در این زمینه میفرماید( نقل به مضمون ) نماز تا حدی قبول میشود که با حضور قلب همراه باشد بعضی نصف نمازشان بعضی یک سوم آن... بعضی یک دهم آن و بعضی مانند لباس کهنه ای که ارزش ندارد پذیرفته میشود.
نماز بدون حضور قلب صحیح است اما قبول نیست . صحت با قبول شدن فرق دارد .اگر کسی احکام و شرایط نماز را درست ا نجام دهد نمازش صحیح است و رفع فرائض شده اما اگر حضور قلب نداشته باشد نمازش قبول نیست. مثل کسی که شراب بخورد و تا چهل روز نماز نخواند و بگوید صحیح نیست در صورتی که دهان را طاهر کند و شرایط نماز را بجا آورد صحیح است ولی قبول نیست . نماز بدون حضور قلب رفع تکلیف است.
ادامه دارد ...
__________________________________
خلاصه ای از سخنرانیهای مجمع رهروان کوی دوست
نظرات شما عزیزان: